Lacinka.Foundation

  • Knižnaja hrafika 1920-ch u BSSR

    Knižnaja hrafika 1920-ch u BSSR

    1920-ja hady ŭ mastactvie Bielarusi, siarod inšaha, vyznačajucca raspaŭsiudžvańniem knižnaj hrafiki, a taksama plakatu, stankovaj hrafiki, mastackim afarmlieńniem haziet i časopisaŭ. Najboĺš cikavym hety pieryjad jość uva ŭschodniaj častcy krainy, u Savieckaj Bielarusi. Mastackaje žyćcio tut abapiralasia na ekspierymienty avanhardu, kancepcyi kubizmu i abstrakcyjanistaŭ. Avanhardnyja vokladki bielaruskich vydańniaŭ. Revaliucyjnyja padziei i pieraŭtvareńni ŭ hramadstvie spryjali…

  • Paŭstańnie 1830-1831 hadoŭ

    Paŭstańnie 1830-1831 hadoŭ

    U vyniku troch padzielaŭ Rečy Paspalitaj (1772, 1793, 1795) dziaržava źnikla z karty Eŭropy, a ziemli Vialikaha Kniastva Litoŭskaha apynulisia ŭ skladzie Rasiejskaj Impieryi. Adnak pamiać pra paŭstańnie Tadevuša Kasciuški i mary pra adnaŭlieńnie dziaržavy nie źnikali siarod patryjatyčnych kolaŭ, najpierš šliachty. Pieradumovy Poĺskija ziemli byli padzielieny pamiž Prusijaj i Aŭstryjaj. Adnak u vyniku pachodaŭ…

  • Dva abviaščeńni BSSR i paralieli z BNR

    Dva abviaščeńni BSSR i paralieli z BNR

    1 studzienia 2024 hoda spoŭnilasia 105 hadoŭ z dnia abviaščeńnia Savieckaj Bielarusi. Savieckaja Sacyjalistyčnaja Respublika Bielarusi byla abvieščana 1 studzienia 1919 hoda ŭ Smaliensku, alie ŭžo 3 liutaha z usich jaje terytoryj byli pakinuty toĺki Mienskaja i Haradzienskaja hubierni, a 27 liutaha jana i ŭvohulie byla skasavana na karyść Litoŭska-Bielaruskaj SSR. U hetym tekście raskažam…

  • Sproba vyratavańnia dziaržavy – Kanstytucyja 3 maja

    Sproba vyratavańnia dziaržavy – Kanstytucyja 3 maja

    3 maja 1791 hoda na Čatyrochhadovym sojmie (1788–1792) u Warszawie byla pryniata pieršaja na terytoryi Eŭropy, i druhaja ŭ śviecie (paślia ZŠA) Kanstytucyja. Heta asnoŭny zakon Rečy Paspalitaj abodvuch narodaŭ, jaki staŭ liehiendarnym dlia naščadkaŭ dziaržavy. U Poĺščy i Litvie ŭ naš čas aficyjna adznačajuć dzień pryniaćcia Kanstytucyi 3 maja, u Bielarusi jaho pamiatajuć z…

  • Jak bielarusy vajavali za niezaliežnaść Litvy

    Jak bielarusy vajavali za niezaliežnaść Litvy

    Pieradumovy Pieršyja sproby farmavańnia bielaruskich vajskovych častak u skladzie jašče rasijskaj armii pačalisia ŭ kancy 1917 hoda. Heta adbyvalasia ŭ ahuĺnym ruchu samavyznačeńnia vajskoŭcaŭ (pad uplyvam svaich ruchaŭ vajskoŭcy pačynali nasić stužki nacyjanaĺnych kolieraŭ, bielaruskija vajskoŭcy nasili biela-čyrvona-bielyja stužki) i nacyjanalizacyi vajskovych častak pierad raspadam impieryi. Nacyjanalizacyjaj bielaruskich častak zajmalasia stvoranaja ŭ Miensku Centraĺnaja bielaruskaja…

  • Jak bielarusy žyli za Poĺščaj

    Jak bielarusy žyli za Poĺščaj

    17 vieraśnia ŭ Bielarusi śviatkujecca “Dzień narodnaha adzinstva”. U hety dzień SSSR, ustupiŭšy ŭ Druhuju suśvietnuju vajnu jak chaŭruśnik Treciaha Rajchu, napaŭ na Poĺšču. U vyniku da BSSR byla dalučana Zachodniaja Bielaruś, alie biez Vilienščyny, a paślia vajny i biez Bielastoččyny. Viadoma, ujavić siońniašniuju Bielaruś biaz Horadni, Bieraścia, Navahradka i Pinska vieĺmi ciažka, tamu data…

  • Jak budavaŭsia i źniščaŭsia Miensk

    Jak budavaŭsia i źniščaŭsia Miensk

    Kali byŭ zasnavany horad Miensk – dakladna nie viadoma. Upieršyniu horad z takoj nazvaj uzhadvajecca ŭ “Apovieści minulych hadoŭ” i datujecca 1067 hodam, kali vojski kniazioŭ Jaraslavičaŭ (kijeŭskaha – Iziaslava, pierajaslaŭskaha – Śviataslava i čarnihaŭskaha – Usievalada) spalili horad u časie vajny z Usiaslavam Polackim. Dakladnaje miesca ŭźniknieńnia horada ŭ naš čas jość pradmietam histaryčnych…

  • Zaŭvahi da pašparta “Novaj Bielarusi”

    Zaŭvahi da pašparta “Novaj Bielarusi”

    Šostaha žniŭnia Abjadnany pierachodny kabiniet Bielarusi pakazaŭ makiet pašparta “Novaj Bielarusi”. Jon u budučyni moh by dapamahčy bielarusam u emihracyi, jakija pazbaŭlienyja mahčymaści praciahnuć dziejańnie aficyjnaha bielaruskaha pašparta praz isnavańnie režymu ŭ Bielarusi. Afarmlieńnie pašparta vyklikala haračyja sprečki ŭ bielaruskim siecivie. U hetym tekście razhliedzim i prakamientujem haloŭnyja pretenzii da vyhliadu dakumienta. Vokladka pašparta Imia…

  • Adkuĺ pajšla nazva Bielaja Ruś

    Adkuĺ pajšla nazva Bielaja Ruś

    Na siońnia najboĺš raspaŭsiudžanymi tlumačeńniami nazvy Bielaja Ruś (Bielaruś) jość tradycyjnaje bielaje adzieńnie naroda, jaki nasialiaje hetuju ziamliu, śvietlaje valośsie i skura, niezakranutaść ziemliaŭ tatarskim našeściem. Jość proćma inšych viersij, jakija majuć značna mienšuju papuliarnaść u narodnym tlumačeńni nazvy. Alie ci ž zapraŭdy praz hetyja prykmiety mahla ŭtvarycca nazva krainy, tym boĺš uličvajučy što bielaje…

  • Pra feminityvy

    Pra feminityvy

    Siońnia ŭ hramadstvie praz pytańnie hiendarnaj roŭnaści i feministyčnaha ruchu adbyvajucca haračyja sprečki, jakija nie abychodziać moŭnaje pytańnie. Adnoj z tem, jakuju časta zakranajuć, jość tema feminityvaŭ i ich prava na isnavańnie ŭ toj ci inšaj movie. Feminityvy – heta nazoŭniki žanočaha rodu, jakija abaznačajuć žančyn, i jakija ŭtvoranyja ad adnakarennych nazoŭnikaŭ mužčynskaha rodu, jany…

  • Braty Luckievičy. Baćki bielaruščyny

    Braty Luckievičy. Baćki bielaruščyny

    Braty Ivan i Anton Luckievičy jość adnymi z najboĺš uplyvovych i važnych dziejačaŭ bielaruskaha nacyjanaĺnaha ruchu pačatku XX stahoddzia, mienavita z ichnymi imionami źviazanyja partyja Bielaruskaja sacyjalistyčnaja hramada i hazieta “Naša niva”, ichnaja dziejnaść značna paŭplyvala na tvorčy lios Janki Kupaly, Maksima Bahdanoviča, Jakuba Kolasa i inšych bielaruskich tvorcaŭ. Luckievičy byli adnymi z inicyjataraŭ abviaščeńnia…

  • Bielaruski ślied na Miesiacy

    Bielaruski ślied na Miesiacy

    Barys Kit naradziŭsia 6 krasavika 1910 hoda ŭ Sankt-Pieciarburhu ŭ siamji Uladzimira Kita i Ksienii Zuravaj. Baćka Barysa pachodziŭ z vioski Aharodniki Navahradzkaha pavieta, dzielia liepšaj doli pierajechaŭ u Sankt-Pieciarburh, dzie advučyŭsia na kursach suviazistaŭ i ŭladkavaŭsia ŭ Ministerstva pošt i teliehrafaŭ, tam i pracavaŭ na čas naradžeńnia syna. U 1918 hodzie praz revaliucyjnyja padziei…

  • Larysa Hienijuš

    Larysa Hienijuš

    30 sakavika 2023 hoda z ćvintara Śviata-Trajeckaj carkvy ŭ Zeĺvie źnik pomnik bielaruskaj paetcy Larysie Hienijuš, jaki byŭ ustaliavany tam u 2003 hodzie pavodlie dabraslaŭlieńnia mitrapalita Filareta. Hetaja padzieja stala jarkim prykladam poŭnaha adradžeńnia baĺšavickich idej u Bielarusi. U hetym tekście raskažam, za što ž stalinisty tak nia liubiać sumlieńnie i honar bielaruskaj nacyi, što…

  • Zmahar za Paŭnočnuju Inhryju na službie BNR

    Zmahar za Paŭnočnuju Inhryju na službie BNR

    Praciahvajučy temu Bielaruskaj Narodnaj Respubliki, raskažam pra adnaho z jejnych sučaśnikaŭ, jaki zmahaŭsia za niezaliežnaść inšaj nacyjanaĺnaj respubliki – Paŭnočnaj Inhryi (Kirjasalo), jakaja, siarod mnohich, paŭstala ŭ časie samavyznačeńnia narodaŭ pa razvalie Rasiejskaj imperyi. Admietnym dlia nas jość toje, što hetaja asoba na niekatory čas spryčynilasia da dyplamatyčnaj dziejnaści BNR. Imia hieroja – Yrjö (Georg…

  • 25 sakavika

    25 sakavika

    25 sakavika śviatkavaćmiem 105-hadovy jubiliej z dnia abviaščeńnia niezaliežnaści pieršaj nacyjanaĺnaj dziaržavy – Bielaruskaj Narodnaj Respubliki. U hetym artykulie pasprabujem ścisla vyklaści historyju BNR, dy raspavieści, jakoje značeńnie miela dlia history hetaja nie da kanca ździejśnienaja sproba zdabyćcia samastojnaści. Baćki-zasnavaĺniki nia prosta tak abrali dataj abviaščeńnia niezaliežnaści 25 sakavika 1918 hoda. Sprava ŭ tym, što…

  • Jak mianialisia litary ŭ bielaruskaj lacincy

    Jak mianialisia litary ŭ bielaruskaj lacincy

    U XVI st., kali pačynajuć sustrakacca teksty starabielaruskaj movaj, zapisanyja lacinskimi litarami, nabor hetych litar calkam adpaviadaŭ poĺskim. Heta bylo źviazana z tym, što ŭ hety čas bielaruskaja dziaržava Vialikaje Kniastva Litoŭskaje (VKL) byla abjadnana unijaj z Poĺščaj u federatyŭnuju dziaržavu Reč Paspalituju, i poĺskaja mova ŭžo ŭžyvalasia ŭ spravavodstvie VKL. Z časam užyvańnie starabielaruskaj…

  • Historyja bielaruskaj lacinki

    Historyja bielaruskaj lacinki

    Na 2020 hod lacinskimi litarami karystalasia kalia 36% nasieĺnictva Ziamli (2,6 miĺjarda čalaviek), i praz bielaruskuju lacinku my nia stali vykliučeńniem. Lacinski alfavit dlia pieradačy lacinskaj movy ŭźnik u staražytnym Rymie ŭ VII st. da n. e. na asnovie etruskaha alfavita, jaki ŭ svaju čarhu pachodziŭ z hreckaha. Na ziemli Bielarusi piśmiennaść pryjšla ŭ kiryličnym…

  • Jak pisać lacinkaju?

    Jak pisać lacinkaju?

    Za čas isnavańnia lacinki jaje alfavit nieadnarazova źmianiaŭsia, u naš čas bielarusy karystajucca sučasnaj i klasičnaj lacinkami. Alfavit sučasnaj lacinki adpaviadaje Instrukcyi pa tranślitaracyi hieahrafičnych nazvaŭ, jon jość evaliucyjaj klasičnaj lacinki, i kančatkova razryvaje suviaź bielaruskaj lacinki z poĺskaj. Dahetuĺ bielaruskaja lacinka pastupova pazbaŭlialasia ad poĺskich litar CZ, SZ, i ŭrešcie W. Samaje vidavočnaje adroznieńnie…

  1. Ja pyšu latynkoju dlia ukrajinśkoji movy, ja budu budu reformuvaty latynyciu dlia ukrajinśkoji movy zamist́ liter budu pysaty napryklad bude…

  7. Cikava bylo b pačytać pra toj ža peryjad i jaho padzieji ŭ BSSR dy pa tych ža pakaźnikach pravieści paraŭnańnie.

  8. Можаце паспрабаваць пачытаць артыкул у Вікі, і паглядзець адпаведнасць літар. https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BB%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82 Спрабуйце карыстацца лацінізатарам. У напісанні лацінкай няма нічога складанага.