Barys Kit naradziŭsia 6 krasavika 1910 hoda ŭ Sankt-Pieciarburhu ŭ siamji Uladzimira Kita i Ksienii Zuravaj. Baćka Barysa pachodziŭ z vioski Aharodniki Navahradzkaha pavieta, dzielia liepšaj doli pierajechaŭ u Sankt-Pieciarburh, dzie advučyŭsia na kursach suviazistaŭ i ŭladkavaŭsia ŭ Ministerstva pošt i teliehrafaŭ, tam i pracavaŭ na čas naradžeńnia syna.
U 1918 hodzie praz revaliucyjnyja padziei i skladanaje ekanamičnaje stanovišča maci Barysa razam z synam zjaždžajuć na radzimu baćki ŭ Aharodniki, alie nieŭzabavie praz siamiejnyja abstaviny maci byla vymušanaja viarnucca ŭ Pietrahrad, na peŭny čas pakinuŭšy syna, paślia viarnulasia razam z baćkam.
U 1920 hodzie maci Barysa, zdaroŭje jakoj bylo padarvanaje padziejami Pieršaj susvietnaj i saviecka-poĺskich voinaŭ, pamierla ŭ 30-hadovym uzroście. Baćka pabraŭsia šliubam z miascovaj žančynaj Alienaj Švied, jakaja stala druhoj maci Barysa.
Pavodlie Ryžskaha miru 1921 hoda Navahradčyna, da jakoj adnosicca i vioska Aharodniki, apynulasia ŭ skladzie Poĺščy. Siamja žyla z ziamli, a Barys dapamahaŭ u haspadarcy. Navučyŭšysia čytać, jon u 1924 hodzie pastupiŭ u 4-y klas poĺskaj školy ŭ Kareličach, a praz dva hady, u 1926 hodzie jon pierajšoŭ užo ŭ bielaruskuju Navahradzkuju himnaziju.
Jašče za časami vučoby ŭ poĺskaj školie ŭ Barysu vyjavilasia liuboŭ da maliavańnia, jakaja šyrej raskrylasia ŭ Navahradku, taksama tam vyjavilisia jahonyja zdoĺnaści ŭ matematycy, schiĺnasć da moŭ i historyi, zachaplieńnie suśvietnaj litaraturaj. Navahradzkaja bielaruskaja himnazija ŭ časie vučoby Barysa Kita byla adnym z centraŭ bielaruskaha nacyjanaĺnaha ruchu ŭ hetym rehijonie Zachodniaj Bielarusi, razhornutaja najpierš dziakujučy dziejnaści Bielaruskaj sialianska-rabotnickaj hramady pad kiraŭnictvam Branislava Taraškieviča, što značna paŭplyvala na śvietapohliad i daliejšuju dziejnaść Kita.
Barys Kit zhadvaŭ, što pa zakančeńni himnazii jon chacieŭ pastupić na histaryčny fakuĺtet, alie čarha tudy byla značna boĺšaja, tamu ŭ vieraśni 1928 hoda jon stanovicca studentam fizika-matematyčnaha fakuĺteta Vilienskaha ŭniviersiteta imia Stefana Batoryja. U časie studenctva Kit pačaŭ aktyŭny ŭdziel u hramadzkim i palityčnym žyćci, jon ustupiŭ u studencki sajuz, i naviedvaŭ schody Tavarystva bielaruskaj školy, jakoje bylo adnym z ruparaŭ bielaruskaha ruchu ŭ Viĺni. Za palityčnuju dziejnaść jon dvojčy aryštoŭvaŭsia poĺskimi ŭladami.
Jašče na 3-m kursie ŭniviersiteta Barys Kit staŭ vykladać matematyku ŭ liehiendarnaj Vilienskaj bielaruskaj himnazii.
U 1933 hodzie jon skončyŭ univiersitet i atrymaŭ stupień mahistra filasofii ŭ halinie matematyki, a cieraz hod zajmieŭ jašče i dyplom škoĺnaha nastaŭnika. U 1934 hodzie poĺskimi ŭladami byla zakrytaja rodnaja dlia jaho Navahradzkaja bielaruskaja himnazija, za isnavańnie jakoj jon zmahaŭsia. Poĺskija ŭlady paličyli jaho niadobranadziejnym, i jamu bylo admoŭliena ŭ vyjezdzie za miažu navat u pryvatnych metach.
Pa dalučeńni Zachodniaj Bielarusi da SSSR u vieraśni 1939 hoda Barys Kit na karotki čas staŭ dyrektaram Vilienskaj bielaruskaj himnazii, alie nieŭzabavie Viĺnia z Vilienskim krajem byli pieradadzienyja Litvie, tamu jon razam z vučniami pierajechaŭ u Navahradak, dzie staŭ dyrektaram adrodžanaj pry jahonym udzielie Navahradzkaj bielaruskaj himnazii. Taksama jon byŭ pryznačany baĺšavickimi ŭladami ŭ jakaści škoĺnaha inspektara Baranavickaj akruhi, praz što paspryjaŭ adkryćciu bielaruskich škol. Adnačasna jon taksama vykladaŭ matematyku ŭ Baranavickim nastaŭnickim instytucie.
Barys Kit (kalia doški) – vykladčyk Navahradzkaj bielaruskaj himnazii, 1939 h.
Paślia napadu Niamieččyny na SSSR u časie Druhoj suśvietnaj vajny, pieršyja miesiacy jon chavaŭsia ad niamieckich akupacyjnych uladaŭ, žyvučy na vioscy, adnak paźniej viarnuŭsia da nastaŭnickaj dziejnaści. Jon zaklaŭ i pravodziŭ nastaŭnickija seminary ŭ Maladziečnie i Pastavach.
U 1943 hodzie staŭ dyrektaram handliovaj školy ŭ Maladziečnie, na stvareńnie jakoj sam atrymaŭ dazvol, imknuŭsia pieraŭtvaryć školu ŭ handliovy instytut. U 1944 hodzie navučaĺnyja ŭstanovy byli zakrytyja niamieckimi ŭladami, a Barys Kit aryštavany praz padazreńnie ŭ supracoŭnictvie z savieckimi partyzanami.
Tryccać dzion jon byŭ zniavolienym Hlybockaj turmy, a paślia dva tydni ŭ Viliejcy. Jaho vyratavala zastupnictva kolišniaha vučnia Vilienskaj bielaruskaj himnazii Kanstancina Kasiaka, jaki byŭ bielaruskim upaŭnavažanym u Viliejcy. Paźniej Kasiak byŭ rasstraliany nacystami pavodlie danosu poĺskich dziejačaŭ, jakija zmahalisia z bielaruskim rucham praz supracoŭnictva z niemcami.
Pa adstuplieńni niemcaŭ Barys Kit taksama vyrašaje evakujavacca, bajučysia, što jahonaja aśvietnickaja dziejnaćć u časie akupacyi budzie rascenienaja baĺšavikami jak zlačynstva. Razam z žonkaj i synam jany patrapili ŭ München.
Vykladaŭ matematyku ŭ emihranckich ustanovach i ŭ 1945–1948 hadach vučyŭsia na medycynskim fakuĺtecie Münchenskaha ŭniviersiteta. U 1948 hodzie jon z siamjoj pierajazdžaje ŭ ZŠA, spačatku pryjechaŭ u New York, a paślia asieŭ u miastečku South River, jaki staŭsia centram bielaruskaha žyćcia ŭ štatach. Jon uladkavaŭsia ŭ farmaceŭtyčnuju firmu, a taksama dapamahaŭ novym bielaruskim emihrantam u ZŠA, udzieĺničaŭ u žyćci emihranckich arhanizacyj.
U 1950 hodzie jon pierajaždžaje ŭ Los Angeles, mienavita hety horad źviaža jaho z kaśmičnaj dziejnaściu. Tut jon uladkoŭvajecca na pracu ŭ firmu North American Aviation, dzie raspracoŭvajucca roznyja kaśmičnyja prajekty, siarod jakich prajekt padarožža čalavieka na Miesiac Apollo i čaŭnočny karabieĺ Shuttle. Kit pracavaŭ u kaśmičnych prajektach 25 hadoŭ. Jon udzieĺničaŭ u važnych prahramach raźvićcia mižkantynentaĺnych rakietnych system, a ŭ roli chimika daśliedavaŭ mahčymaść užyvańnia vadkaha vadarodu ŭ jakaści paliva kaśmičnych rakietnych system, mienavita na vadarodzie ździejśnienyja palioty pavodlie prahramy «Apalon» (Apollo), u vyniku čaho adbylasia vysadka čalavieka na Miesiacy.
Takim čynam, možam kazać, što ślied čalavieka na Miesiacy ŭ tym liku i bielaruski. Pry ŭsim hetym Kit nie pakidaŭ bielaruskaj nacyjanaĺnaj dziejnaści, u Californii jon zaklaŭ bielaruskuju hrupu, a ŭ 1951–1955 hadach byŭ vice-staršynioj Bielaruskaha kanhresavaha kamiteta Ameryki.
Z 1958 hoda jon pracuje ŭ Ministerstvie pavietranych sil ZŠA ŭ addzielie kasmanaŭtyki, zajmajučy pasadu dziaržaŭnaha daradcy i znaŭcy ŭ raźvićci mižnarodnaj kasmanaŭtyki, specyjalizujučysia na savieckich kaśmičnych prahramach. U 1960 hodzie vydaŭ knihu Rocket Propellant Handbook, padručnik ab palivie dlia rakietnych system, jaki mieŭ značny pośpiech. U 1963 hodzie staŭ daradčykam prezydenta Mižnarodnaj karparacyi teliefonnaj i teliehrafnaj suviazi, jakaja daśliedavala mahčymaści suviazi z Miesiacam u časie padrychtoŭki da vysadki čalavieka na spadarožniku Ziamli. U 1964 hodzie Kit u suaŭtarstvie napisaŭ druhuju knihu «Historyja i sučasny stan savieckaj astranaŭtyki».
Barys Kit, 1972 h.
U 1972 hodzie Barys Kit vyjšaŭ na pensiju, dy pierajechaŭ u Niamieččynu, čytaŭ liekcyi va ŭniviersitecie i ŭdzieĺničaŭ u prajektach bielaruskaj emihracyi. U 1982 hodzie abaraniŭ doktarskuju dysertacyju ŭ Regensburgskim univiersitecie, temaj dysertacyi bylo žyćcio i navukovaja dziejnasć poĺskaha matematyka Antonija Zygmunda, jahonaha kolišniaha vykladčyka ŭ Vilienskim univiersitecie.
U pačatku 1990-ch hadoŭ Kit narešcie zmoh naviedać Bielaruś. U Bielarusi jon atrymaŭ zvańnie hanarovaha hramadzianina Navahradka i doktara navuk Hrodzienskaha ŭniviersiteta imia Janki Kupaly. Pajšoŭ z žyćcia Barys Kit va ŭzroscie 107 hadoŭ u niamieckim horadzie Frankfurt am Main, pachavany ŭ Wiesbadenie.
Navahradskaja škola, za bielaruskaść jakoj zmahaŭsia Barys Kit i ŭ jakoj vykladaŭ, ciapier ruskamoŭnaja, škoĺny muziej raniej nasiŭ imia Barysa Kita, alie ciapier pierajmienavany ŭ «Viecha historyi».
Aŭtar(-ka) nie paznačany ŭ metach biaspieki praz toje, što bielaruskaje hramadstva znachodzicca pad represijami!
Leave a Reply